Jakie regulacje prawne OZE obowiązują w Polsce? Transformacja energetyczna, którą realizują kraje członkowskie Unii Europejskiej, w tym Polska, wymaga jasno określonych przepisów prawnych, które regulują wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, zwiększenie efektywności energetycznej i zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. W artykule przyjrzymy się najważniejszym regulacjom prawnym, które kształtują sektor OZE na poziomie europejskim i krajowym.
OZE Unijne Akty Prawne
Dyrektywa RED III (Dyrektywa o odnawialnych źródłach energii)
Obecna wersja dyrektywy o odnawialnych źródłach energii (Renewable Energy Directive III, RED III) zaktualizowana w 2023 roku wyznacza kluczowe cele dla krajów członkowskich na okres do 2030 roku. RED III podwyższa unijny cel OZE do 42,5% energii w finalnym zużyciu brutto do 2030 roku, z możliwością osiągnięcia 45%, jeśli kraje członkowskie zdecydują się na dodatkowe inwestycje.
Dyrektywa RED III wprowadza także konkretne cele sektorowe:
- Sektor budownictwa i ogrzewania – co najmniej 1,1% wzrost rocznie w udziale OZE.
- Sektor przemysłowy – obowiązek 42% udziału OZE w zużyciu energii finalnej w przemyśle.
- Sektor transportu – zobowiązanie do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o 14,5% przez wprowadzenie paliw odnawialnych, w tym wodoru.
RED III obejmuje również przepisy dotyczące przyspieszenia procedur administracyjnych, np. uproszczenie pozwoleń na instalacje OZE, i wprowadza prawo obywateli do samodzielnej produkcji i sprzedaży nadwyżek energii.
Dyrektywa EPBD (Dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków)
Dyrektywa EPBD na 2024 rok stawia ambitne cele dla sektora budownictwa, który odpowiada za 40% zużycia energii i 36% emisji CO₂ w UE. Przepisy w EPBD promują renowację budynków w kierunku osiągnięcia zerowej emisji netto do 2050 roku.
Kluczowe założenia EPBD:
- Obowiązkowe modernizacje budynków – budynki publiczne i nowe muszą spełniać wyższe standardy energetyczne i emisji.
- Certyfikacja energetyczna – wprowadza obowiązek posiadania certyfikatów energetycznych, które pozwalają na ocenę efektywności energetycznej budynków.
- Stworzenie paszportów renowacji budynków – indywidualne plany modernizacji dla każdego budynku w celu stopniowego osiągania norm zerowej emisji netto.
- Obowiązek instalacji paneli słonecznych – budynki nowe oraz po głębokiej renowacji muszą być wyposażone w instalacje OZE.
Dyrektywa EED (Dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej)
Dyrektywa EED nakłada zobowiązania na państwa członkowskie w zakresie redukcji zużycia energii, co ma na celu zwiększenie efektywności energetycznej o 13% do 2030 roku.
Obejmuje:
- Obowiązek oszczędności – kraje członkowskie muszą osiągnąć roczne oszczędności energii na poziomie 1,5%.
- Efektywność sektora publicznego – jednostki publiczne są zobowiązane do zmniejszenia zużycia energii poprzez renowację budynków i wprowadzenie energooszczędnych systemów.
- Audyt energetyczny – duże przedsiębiorstwa muszą prowadzić audyty energetyczne, aby zoptymalizować zużycie energii.
Polskie regulacje prawne OZE
Polska wdraża przepisy unijne za pomocą odpowiednich aktów prawnych. Takich jak Ustawa o odnawialnych źródłach energii oraz Ustawa o efektywności energetycznej.
Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2015 r. poz. 478, z późn. zm.)
Ustawa o OZE to kluczowy dokument, który ma na celu promowanie i rozwijanie odnawialnych źródeł energii w Polsce. Oto najważniejsze punkty, które warto znać:
- Cele wsparcia OZE: Ustawa ma na celu zwiększenie udziału OZE w krajowym miksie energetycznym oraz wspieranie transformacji energetycznej. Dzięki niej możemy korzystać z energii pozyskiwanej z naturalnych źródeł, takich jak słońce czy wiatr.
- System aukcyjny: Wprowadzono system aukcji, który zastąpił wcześniejsze zielone certyfikaty. Producenci energii mogą składać swoje oferty w aukcjach, co sprawia, że konkurencja staje się korzystniejsza dla konsumentów. Dzięki temu energia z OZE staje się tańsza i bardziej dostępna.
- Rodzaje OZE: Ustawa reguluje różne źródła energii odnawialnej, takie jak wiatr, słońce, woda, biomasa i biogaz. Każde z tych źródeł ma swoje specyficzne zasady działania, które ułatwiają ich integrację z siecią energetyczną.
- Obowiązki przedsiębiorstw: Przemysł energetyczny ma swoje obowiązki, które obejmują przyjmowanie i rozliczanie energii z OZE. Ustawa stawia na przejrzystość i uczciwe zasady, które mają na celu rozwój tego sektora.
- Zarządzanie projektami OZE: Ustawa określa zasady, jak powinny wyglądać nowe inwestycje w OZE, w tym kwestie związane z oceną wpływu na środowisko i lokalizacją.
Ustawa o efektywności energetycznej
Ustawa o efektywności energetycznej jest równie istotna, ponieważ ma na celu oszczędzanie energii i zwiększanie jej efektywności. Oto, co warto wiedzieć:
Współpraca z Unią Europejską: Ustawa dostosowuje polskie przepisy do unijnych wymogów, co pokazuje, że Polska stawia na nowoczesność i zrównoważony rozwój.
Cele oszczędności energii: Ustawa wprowadza ambitne cele dotyczące zmniejszenia zużycia energii. Oznacza to, że zarówno firmy, jak i gospodarstwa domowe powinny starać się zużywać mniej energii, co przekłada się na mniejsze rachunki i mniejszy wpływ na środowisko.
Programy wsparcia: Aby ułatwić osiąganie tych celów, ustawa oferuje różne formy wsparcia, takie jak dotacje i pożyczki na inwestycje w technologie, które poprawiają efektywność energetyczną. Na przykład, można uzyskać dofinansowanie na modernizację budynków, instalację systemów zarządzania energią czy odnawialne źródła energii.
Audyty energetyczne: Duże przedsiębiorstwa mają obowiązek przeprowadzania audytów energetycznych, które pomagają zidentyfikować, gdzie można zaoszczędzić energię. To pozwala na wprowadzenie konkretnych działań oszczędnościowych.
Zarządzanie energią: Ustawa promuje wprowadzenie systemów zarządzania energią w firmach, co pozwala na lepsze monitorowanie i kontrolowanie zużycia energii. Dzięki temu przedsiębiorstwa mogą lepiej planować swoje wydatki i działania.
Ustawa wiatrakowa
Ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 961, tzw. „ustawa wiatrakowa”) wprowadziła szereg regulacji dotyczących lokalizacji i budowy elektrowni wiatrowych w Polsce. Kluczowe elementy ustawy to:
- Odległości od zabudowy: Ustawa wprowadza minimalne odległości, które muszą być zachowane między turbinami wiatrowymi a budynkami mieszkalnymi.Ogranicza możliwości lokalizacyjne inwestycji.
- Procedury planistyczne: Ustawa nakłada obowiązek dostosowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego do zasad budowy elektrowni wiatrowych, co wiąże się z koniecznością uzyskania odpowiednich zezwoleń.
- Zasady oceny oddziaływania na środowisko: Określa wymagania dotyczące ocen oddziaływania inwestycji na środowisko, co jest istotne dla zapewnienia zgodności z przepisami ochrony środowiska.
- Ograniczenia dla inwestycji: Wprowadza różne ograniczenia dotyczące lokalizacji elektrowni wiatrowych, co ma na celu ochronę krajobrazu oraz zdrowia mieszkańców.
Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 1 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowych zasad funkcjonowania systemu wsparcia dla energii elektrycznej wytwarzanej w OZE (Dz. U. z 2016 r. poz. 2020)
To rozporządzenie reguluje system wsparcia dla energii elektrycznej wytwarzanej z OZE poprzez mechanizm aukcyjny. Kluczowe elementy rozporządzenia obejmują:
- Kryteria kwalifikacji projektów: Określa, jakie projekty mogą brać udział w aukcjach. Muszą spełniać określone wymagania techniczne i formalne.
- Aukcje: Wprowadza zasady organizacji aukcji, w tym harmonogramy i procedury składania ofert. Umożliwia producentom energii zgłaszanie swoich ofert na sprzedaż energii w określonym czasie.
- Zasady rozliczania: Ustala, jak będą rozliczane transakcje między producentami a OSD (operatorami systemów dystrybucyjnych), a także warunki przyznawania wsparcia finansowego.
- Monitoring i raportowanie: Wprowadza obowiązki dla producentów dotyczące monitorowania produkcji energii oraz raportowania do odpowiednich organów.
Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 24 stycznia 2018 r. w sprawie szczegółowych zasad obliczania kosztów wytwarzania energii elektrycznej w wytwórniach energii elektrycznej z OZE (Dz. U. z 2018 r. poz. 150)
To rozporządzenie ma na celu ustalenie zasad obliczania kosztów produkcji energii z OZE. Jest to kluczowe dla ustalania stawek wsparcia dla producentów. Kluczowe elementy obejmują:
- Metodyka obliczeń: Określa szczegółowe zasady obliczania kosztów wytwarzania energii z OZE. W tym czynniki wpływające na koszty, takie jak inwestycje w infrastrukturę czy koszty operacyjne.
- Rodzaje OZE: Rozporządzenie uwzględnia różne rodzaje odnawialnych źródeł energii, w tym energię słoneczną, wiatrową, wodną, biomasę i biogaz, dostosowując metody obliczeń do specyfiki każdego z tych źródeł.
- Aktualizacja danych: Wprowadza procedury aktualizacji danych oraz metodologii w celu odzwierciedlenia zmian w kosztach technologii OZE.
Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o rynku mocy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1870)
Ustawa ta wprowadza mechanizmy wsparcia dla mocy wytwórczych, co ma kluczowe znaczenie dla stabilności systemu elektroenergetycznego. Kluczowe elementy ustawy to:
- Mechanizm rynku mocy: Ustawa umożliwia operatorom systemów elektroenergetycznych zakup mocy wytwórczych w celu zapewnienia stabilności sieci energetycznej.
- Wsparcie dla OZE: Ustawa promuje integrację OZE, zapewniając, że źródła energii odnawialnej mogą brać udział w rynku mocy, co zwiększa ich atrakcyjność inwestycyjną.
- Procedura aukcyjna: Ustala zasady organizacji aukcji dla jednostek, które chcą oferować swoje moce na rynku.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2021 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1243)
Choć nie jest bezpośrednio związana z OZE, ta ustawa ma znaczący wpływ na sektor energetyczny poprzez rozwój infrastruktury ładowania i zwiększenie popytu na energię elektryczną. Kluczowe elementy ustawy obejmują:
- Promocja pojazdów elektrycznych: Ustawa wspiera rozwój rynku pojazdów elektrycznych, co przekłada się na zwiększone zapotrzebowanie na energię elektryczną z OZE.
- Infrastruktura ładowania: Wprowadza regulacje dotyczące budowy i eksploatacji punktów ładowania pojazdów elektrycznych.
- Zachęty dla użytkowników: Ustawa przewiduje różne formy wsparcia dla osób i firm inwestujących w elektromobilność.
Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. o lasach (Dz. U. z 2023 r. poz. 1282)
Ustawa ta reguluje kwestie związane z wykorzystaniem biomasy z lasów jako odnawialnego źródła energii. Kluczowe elementy ustawy to:
- Zasady pozyskiwania biomasy: Ustawa określa zasady dotyczące pozyskiwania surowca z lasów, zapewniając jednocześnie ochronę zasobów leśnych.
- Wykorzystanie biomasy: Określa warunki i możliwości wykorzystania biomasy do produkcji energii, w tym na cele energetyczne.
- Monitoring: Wprowadza zasady monitorowania i raportowania dotyczącego pozyskiwania i wykorzystania biomasy.
Polska stawia na zrównoważony rozwój. Ustawy o odnawialnych źródłach energii (OZE) oraz o efektywności energetycznej to kluczowe kroki w tym kierunku. Dzięki tym regulacjom, korzystamy z energii pozyskiwanej z natury, zmniejszamy nasze rachunki i dbamy o środowisko. System aukcji sprawia, że energia z OZE staje się bardziej dostępna i konkurencyjna. Natomiast programy wsparcia umożliwiają inwestycje w nowoczesne technologie, które pomagają oszczędzać energię.
Wprowadzenie audytów energetycznych w dużych przedsiębiorstwach oraz promowanie systemów zarządzania energią pozwala na lepsze monitorowanie i kontrolowanie zużycia energii. Z kolei przekłada się na realne oszczędności. Polska nie tylko dostosowuje swoje przepisy do unijnych norm, ale także podejmuje konkretne działania na rzecz przyszłości, w której odnawialne źródła energii i efektywność energetyczna odgrywają kluczową rolę. Razem tworzymy lepszą i bardziej zrównoważoną przyszłość!
Zmiany przepisów w OZE planowane w 2025 roku
Przyszły rok przyniesie szereg istotnych zmian w polskich przepisach dotyczących odnawialnych źródeł energii (OZE). Planowane modyfikacje mają na celu zarówno zwiększenie udziału energii odnawialnej w krajowym miksie energetycznym, jak i uproszczenie procesów administracyjnych związanych z inwestycjami w OZE. Poniżej przedstawiamy kluczowe zmiany, które wejdą w życie w 2025 roku.
1. Uproszczenie procesu wydawania zezwoleń
Jednym z priorytetów resortu klimatu jest skrócenie czasu oczekiwania na zezwolenia i decyzje administracyjne dla projektów OZE. Nowe przepisy mają zmniejszyć liczbę formalności i przyspieszyć procedury dla instalacji fotowoltaicznych, magazynów energii, pomp ciepła. Oprócz tego infrastruktury potrzebnej do przyłączenia instalacji OZE do sieci. Szacuje się, że czas trwania procedur ma zostać skrócony z 356-416 dni do zaledwie 149 dni, co ma zachęcić inwestorów do rozwoju nowych projektów.
2. Zmiany w systemie rozliczeń dla prosumentów
Nowelizacja ustawy wprowadza modyfikacje w systemie net-billingu, co ma na celu ułatwienie rozliczeń dla prosumentów. Obecnie prosumenci rozliczają się godzinowo, co pozwala im na zwrot wartości niewykorzystanej energii na poziomie 20% w danym miesiącu. Od 2025 roku będzie możliwość wyboru między rozliczeniem miesięcznym (ze zwrotem 20%) a godzinowym. Zapewni to wyższy zwrot (30%) za nadwyżki energii. Opcja ta ma zachęcić prosumentów do maksymalizacji efektywności energetycznej swoich instalacji.
3. Dostosowanie ulg dla energochłonnych odbiorców
Wprowadzane zmiany obejmują także wsparcie dla przemysłu energochłonnego. Ulgi dla dużych odbiorców energii mają zostać dostosowane do unijnych wytycznych dotyczących pomocy państwa na rzecz ochrony klimatu i środowiska. Odbiorcy z sektorów najbardziej narażonych na „ucieczkę emisji” będą mogli liczyć na ulgi do 85%. Natomiast pozostałe przedsiębiorstwa energochłonne na ulgę w wysokości 75%. Aktualizowana będzie również lista sektorów uprawnionych do ulg, co zwiększy liczbę firm korzystających z preferencyjnych stawek.
4. Podwyższenie obowiązkowego udziału energii OZE
Ministerstwo Klimatu i Środowiska ustaliło, że udział energii elektrycznej wynikający z umorzonych świadectw pochodzenia OZE wzrośnie do 12% w 2025 roku. Jest to wynik konsultacji, podczas których postanowiono obniżyć początkową propozycję (12,5%) o 0,5 punktu procentowego. Docelowo, w kolejnych latach, obowiązkowy udział OZE zostanie stopniowo obniżony. W 2026 roku do 11,5%, a w 2027 roku do 11%.
5. Wsparcie dla małych producentów OZE
Kontynuowane będą programy wsparcia dla producentów energii z instalacji OZE o mocy do 1 MW. W okresie przejściowym, tj. do końca 2025 roku, zagwarantowany odbiór energii oraz zwolnienie z bilansowania handlowego będzie obejmować instalacje o mocy do 400 kW. Od 2026 roku ten limit zmniejszy się do 200 kW. Wsparcie to jest zgodne z wytycznymi unijnymi i ma na celu stabilizację rynku oraz zwiększenie liczby małych producentów energii odnawialnej.
Podsumowując, zmiany planowane na 2025 rok mają na celu wsparcie rozwoju odnawialnych źródeł energii poprzez ułatwienia administracyjne, atrakcyjniejsze rozliczenia dla prosumentów oraz wsparcie dla energochłonnych odbiorców i małych producentów.
